Η Μάχη στα Γαυγάμηλα

Πλούταρχος: Η Μάχη στα Γαυγάμηλα.

Κατάληψη της Μεσοποταμίας και της Περσίας

Κείμενο: Πλούταρχος

Μετάφραση: Α.Ι. Γιαγκόπουλος – Ζ.Ε. Μαλαθούνη

[31.1] Ο Αλέξανδρος, αφού κυρίεψε όλη την περιοχή δυτικά του Ευφράτη, προχωρούσε ακάθεκτος εναντίον του Δαρείου, που ερχόταν από τα ενδότερα με ένα εκατομμύριο στρατό. [31.2] Και κάποιος από τους φίλους τού λέει κάτι που άξιζε για γέλια, ότι η ακολουθία του παίζοντας είχε χωριστεί σε δυο μέρη, το καθένα από τα οποία είχε στρατηγό και αρχηγό, που τους είχαν ονομάσει τον έναν Αλέξανδρο και τον άλλον Δαρείο. [31.3]

Στην αρχή χτυπούσαν από μακριά ο ένας τον άλλον με βώλους, στη συνέχεια με γροθιές και τέλος είχαν ανάψει τα αίματα από τον καβγά και έφτασαν σε σημείο να πετούν πέτρες και ξύλα· πολλοί μάλιστα ήταν πολύ δύσκολο να σταματήσουν. [31.4] Ακούγοντας αυτά, ο βασιλιάς έδωσε διαταγή να μονομαχήσουν οι ίδιοι οι αρχηγοί· στον Αλέξανδρο έδωσε όπλα ο ίδιος, στον Δαρείο ο Φιλώτας. Παρακολουθούσε όλος ο στρατός, καθώς θεωρούσε το περιστατικό ως οιωνό για τη μελλοντική αναμέτρηση. [31.5] Έγινε σφοδρή μονομαχία και νίκησε ο ονομαζόμενος Αλέξανδρος· πήρε ως ανταμοιβή δώδεκα χωριά και την άδεια να χρησιμοποιεί Περσική ενδυμασία. Αυτά λοιπόν έχει ιστορήσει ο Ερατοσθένης. [31.6] Η μεγάλη αναμέτρηση με τον Δαρείο έτυχε να γίνει όχι στα Άρβηλα, όπως γράφουν οι περισσότεροι, αλλά στα Γαυγάμηλα. [31.7]

Λένε ότι το όνομα στην τοπική γλώσσα σημαίνει σπίτι καμήλας, γιατί κάποιος παλαιός βασιλιάς, αφού διέφυγε τους εχθρούς του πάνω σε καμήλα δρομάδα, την εγκατέστησε εδώ, καθορίζοντας για τη φροντίδα της μερικά χωριά και έσοδα. [31.8] Κατά τον μήνα λοιπόν Βοηδρομιώνα έγινε έκλειψη σελήνης, στην αρχή σχεδόν των Ελευσίνιων Μυστηρίων, και την ενδέκατη νύχτα μετά την έκλειψη οι δυο στρατοί ήρθαν αντιμέτωποι. Ο Δαρείος είχε τη δύναμή του πανέτοιμη για μάχη και επιθεωρούσε τις τάξεις του κάτω από το φως πυρσών· [31.9] ο Αλέξανδρος από την άλλη, ενώ οι Μακεδόνες κοιμούνταν, ο ίδιος πέρασε τη νύχτα μπροστά στη σκηνή με τον μάντη Αρίστανδρο κάνοντας μυστικές τελετουργίες και προσφέροντας θυσίες στον Φοίβο. [31.10] Οι μεγαλύτεροι από τους εταίρους και μάλιστα ο Παρμενίων, καθώς όλη η πεδιάδα ανάμεσα στον Νιφάτη και τα Γορδυαία βουνά έμοιαζε να φεγγοβολάει από τις βαρβαρικές φωτιές και κάποια ακαθόριστη και μπερδεμένη φωνή και θόρυβος από το στρατόπεδο αντηχούσε σαν από αχανές πέλαγος, [31.11] έμειναν έκπληκτοι από το πλήθος και έλεγαν συζητώντας μεταξύ τους πόσο μεγάλη και δύσκολη υπόθεση ήταν να αντιμετωπίσουν έναν τόσο μεγάλο πόλεμο επιτιθέμενοι φανερά. Γι᾽ αυτό πλησίασαν τον βασιλιά, που είχε τελειώσει τις θυσίες, και προσπαθούσαν να τον πείσουν να επιτεθεί νύχτα εναντίον των εχθρών και με το σκοτάδι να καλύψει τον τρόπο της επικείμενης μάχης. [31.12]

Και ο Αλέξανδρος, λέγοντας το μνημειώδες «δεν κλέβω τη νίκη», έδωσε σε ορισμένους την εντύπωση ότι είχε απαντήσει σαν μικρό και άμυαλο παιδί, αστειευόμενος μπροστά σε έναν τόσο μεγάλο κίνδυνο· [31.13] ορισμένοι άλλοι όμως σκέφτηκαν ότι και στον τωρινό κίνδυνο έδειχνε θάρρος και έκρινε σωστά για το μέλλον, με το να μη δώσει δικαιολογία στον Δαρείο, αν ηττηθεί, να ξαναδοκιμάσει άλλην επίθεση, επικαλούμενος γι᾽ αυτά τη νύχτα και το σκοτάδι, όπως για την προηγούμενη ήττα του τα βουνά, τα στενά και τη θάλασσα. [31.14] Γιατί ο Δαρείος δεν θα έπαυε να πολεμά λόγω έλλειψης όπλων και ανθρώπων, μια και είχε τόσο αξιόλογη δύναμη και τόσο μεγάλη χώρα, παρά μόνο όταν θα έχανε το θάρρος και την ελπίδα και θα αποκαλυπτόταν η αδυναμία του ύστερα από μια αδιαμφισβήτητη ήττα.

Πηγή: Μτφρ. Α.Ι. Γιαγκόπουλος – Ζ.Ε. Μαλαθούνη. 2012. Πλούταρχος, «Αλέξανδρος».